Na co uważać przy rozstrzeniu oskrzeli? Dobre nawyki podczas leczenia rozstrzenia oskrzeli
Rozstrzenie oskrzeli jest chorobą o charakterze postępującym, dlatego pacjent zmagający się z tym schorzeniem wymaga odpowiedniej opieki długoterminowej. Z tego artykułu dowiesz się, czym jest rozstrzenie oskrzeli, czy można zapobiegać wystąpieniu takiego problemu i jak należy postępować, aby nie zaostrzyć przebiegu choroby.
Spis treści
Rozstrzenie oskrzeli – co to jest?
U chorych na rozstrzenie oskrzeli drogi oddechowe są szersze, niż powinny być normalnie. To powoduje, że plwocina/śluz może zalegać w płucach, co jest zjawiskiem niepożądanym.. W takim środowisku zdecydowanie łatwiej rozwija się każda infekcja i na takie zakażenia osoba mająca rozstrzenie oskrzeli jest szczególnie narażona. Infekcje pociągają za sobą stan zapalny, który może uszkodzić czy zablokować płuco, a także daje dodatkowe objawy.
Rozstrzenie oskrzeli – typy
Wyróżnia się przede wszystkim rozstrzenie oskrzeli, które ma charakter:
- wrodzony – wywołane w dużej mierze czynnikami genetycznymi, obecnością innych chorób wpływających negatywnie na oskrzela (np. mukowiscydoza),
- nabyty – oskrzela są uszkodzone w wyniku ich stanu zapalnego,
- jednostronny lub dwustronny.
Dlaczego dochodzi do rozstrzeń oskrzeli?
Rozstrzenie oskrzeli ma wieloczynnikową etiologię i może je powodować:
- ciężka infekcja przebyta w dzieciństwie (np. zapalenie płuc, krztusiec),
- ciężka astma z reakcją alergiczną na grzyba Aspergillus (kropidlak),
- reumatoidalne zapalenie stawów, wrzodziejące jelito grube i inne schorzenia o charakterze autoagresji,
- niedrożność/blokada w drogach oddechowych z powodu dostania się np. ciała obcego,
- pierwotna dyskinaza rzęsek (choroba genetyczna),
- POCHP – przewlekła obturacyjna choroba płuc,
- gruźlica czy zakażenia prątkami niegruźliczymi.
Jednocześnie trudno mówić o konkretnych działaniach profilaktycznych, które mogą nas uchronić przed wystąpieniem choroby. Wyjątkiem może być rozstrzenie oskrzeli o podłożu gruźliczym – w tym przypadku możemy się przed nim ustrzec, nie unikając obowiązkowych szczepień ochronnych.
Objawy rozstrzenia oskrzeli
Wśród objawów wskazujących na pojawienie się rozstrzeń oskrzeli są:
- kaszel o uporczywym charakterze; często w trakcie aktu wykrztuszana jest plwocina o różnych kolorach,
- duszność spowodowana przez nie w pełni wydolny układ oddechowy,
- infekcje płuc,
- wykrztuszanie śluzu,
- dyskomfort w obrębie klatki piersiowej,
- krwioplucia,
- paznokcie w kształcie szkiełka od zegarka,
- uczucie zmęczenia – tocząca się infekcja, kaszel i towarzyszące temu problemy ze snem stanowią dla pacjenta wysoki koszt energetyczny.
Należy mieć świadomość, że rozstrzenie oskrzeli może mieć różne nasilenie. U części chorych, z cięższą postacią choroby, duszność może uniemożliwiać przejście kilkuset metrów bez zatrzymywania, a infekcje układu oddechowego pojawiać się nawet kilka razy do roku.
W ciężkich postaciach rozstrzeń płuc:
- badany śluz (plwocina) wskazuje na przewlekłą infekcję płuc,
- pojawia się spadek masy ciała,
- testy wydolności wykazują obniżoną pojemność płuc.
Rozstrzenie płuc o ciężkim przebiegu ma niestety niekorzystny wpływ na długość życia chorego.
Warto zwrócić również uwagę na infekcje, które mają tendencję, by nawracać. Chodzi przede wszystkim o powtarzające się zapalenie płuc czy zapalenie oskrzeli. Takie wielokrotnie powtarzające się problemy zdrowotne również mogą być objawem rozstrzenia oskrzeli.
Rozpoznanie choroby
Objawy, jakie daje rozstrzenie oskrzeli, mogą wskazywać również na inne choroby obejmujące płuco, dlatego konieczne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu z chorym i wykonanie diagnostyki, którą często trzeba poszerzyć o dodatkowe badania różnicujące.
Badania wykonywane w przypadku podejrzenia rozstrzeń oskrzeli:
- RTG klatki piersiowej, które zwykle służy diagnostyce różnicowej i pozwala wyeliminować obecność innych chorób,
- spirometria – pozwala określić, czy u chorego wystąpiło uszkodzenie płuc,
- badanie próbki plwociny – wydzielina ta po przebadaniu pozwala uzyskać informację o tym, jaka bakteria spowodowała, że pojawiła się u pacjenta infekcja oraz jaka antybiotykoterapia będzie dla niego odpowiednia,
- badania krwi oceniające ogólny stan zdrowia pacjenta,
- tomografia komputerowa, która jest konieczna, aby jednoznaczne rozpoznać rozstrzenie oskrzeli,
- bronchoskopia – pozwala ocenić, czy przyczyną problemu nie są np. zwężone oskrzela lub obecność ciała obcego.
O tym, jakie testy i badania należy wykonać, decyduje specjalista biorąc pod uwagę, jaki obraz kliniczny prezentuje pacjent.
Rozstrzenie oskrzeli – terapia
Pacjent mający rozstrzenie oskrzeli, jeśli tylko przebieg choroby jest u niego kontrolowany, a terapia odpowiednio dostosowana do niego, może żyć równie długo, co osoba zdrowa (o ile nie jest to postać ciężka choroby).
U pacjentów mających rozstrzenie oskrzeli stosuje się terapie:
- farmakologiczne (antybiotyki, leki pozwalające rozrzedzić plwocinę),
- chirurgiczne,
- zachowawcze – zwiększenie ilości spożywanych płynów, by zmniejszyć lepkość plwociny – dzięki temu będzie łatwiej ją wyksztuszać; fizjoterapia.
Celem leczenia jest zapobieganie infekcjom układu oddechowego, zmniejszenie nasilenia objawów, poprawa jakości życia chorego. W osiąganiu tych celów pomagają rozmaite sprzęty, takie jak między innymi inhalatory oraz koncentratory tlenu.
Wspomniane koncentratory tlenu wykorzystywane są w przypadku wystąpienia u pacjenta niskiego poziomu tlenu, np:
- z powodu infekcji w drogach oddechowych,
- gdy płuco jest uszkodzone i aby zwiększyć komfort oddechowy, konieczne jest przewlekłe zaopatrywanie chorego w tlen.
Przed zakupem warto przejrzeć modele dostępne na rynku, aby dostosować je do swoich potrzeb. Przede wszystkim należy wybrać, czy lepszy będzie koncentrator przenośny, pozwalający na podawanie tlenu również poza domem, czy wysokowydajny sprzęt stacjonarny. Jeśli nie wiesz, który z nich będzie lepszy w Twoim przypadku, zapytaj sprzedawcę o poradę.
Osoby mające rozstrzenie oskrzeli powinny również szczepić się przeciwko grypie. Często należy je leczyć przy pomocy antybiotykoterapii ze względu na zakażenia w obrębie drzewa oskrzelowego, co może mieć negatywny wpływ na ich ogólną odporność oraz mikrobiotę jelitową. Z tego powodu należy również zadbać o dietę, która będzie wspierała odbudowę tej mikrobioty. Osoby z rozstrzeniem oskrzeli bywają też poddawane terapiom w celu usunięcia (eradykacji) niektórych drobnoustrojów powodujących infekcje, które mają w naturze nawracać.
Postępowanie fizjoterapeutyczne u chorych mających rozstrzenie oskrzeli
Ważnym elementem terapii rozstrzenia jest dbanie o komfort oskrzelowy. Należy odkrztuszać regularnie śluz, który może zalegać w dużych ilościach w drogach oddechowych. Sprzyjają temu techniki oddechowe, takie jak np. aktywny cykl oddychania. Rehabilitacja oddechowa jest jedną z metod poprawy siły fizycznej chorego oraz łagodzenia wpływu, jakie objawy rozstrzeń mają na jego życie. Warto zatem wdrożyć do codziennej rutyny takie ćwiczenia, które pozytywnie wpływają na kondycję zdrowotną chorego.
Celem postępowania fizjoterapeutycznego jest rozszerzenie dróg oddechowych, ułatwianie toalety drzewa oskrzelowego czy rozluźnianie mięśni w obrębie tkanki piersiowej.
Metody stosowane w terapii rozstrzenia oskrzeli to również:
- oklepywanie powierzchni klatki piersiowej – można wykonywać je manualnie lub przeprowadzać drenaż z użyciem odpowiednich sprzętów.
- elektroterapia,
- kinezyterapia – przede wszystkim wspomniane już ćwiczenia oddechowe.
Ważnym elementem leczenia jest oczywiście utrzymywanie regularności podejmowanych działań oraz przebywanie pod ciągłą opieką lekarską.
Bibliografia:
Rozstrzenie oskrzeli. Broszura ELF i ERS. Dostęp: 25.09,2024 https://www.europeanlunginfo.org/assets/files/pdfs/Bronchiectasis/Factsheets/brochiectasis-pl.pdf
Przewodnik dbania o siebie pacjentów z rozstrzeniem oskrzeli. Dostęp: 24.09.2024
https://europeanlung.org/wp-content/uploads/2024/01/Bronchiectasis-self-care-guide-PL.pdf
Fizjoterapia w wybranych jednostkach chorobowych. Dostęp: 25.09.2024
https://gornicki.pl/wp-content/uploads/2018/02/6.-fizjoterapia_w_chorobach_ukladu_oddechowego_27-44.pdf
Targowski, T. Rozstrzenie oskrzeli. Medycyna po Dyplomie 2009, nr 10. Dostęp: 25.09.2024,
