Co to jest stomia jelita i jak z nią funkcjonować?
Wyłonienie stomii jelita zmienia sposób wydalania, co wiąże się z koniecznością używania worków stomijnych. Jest to zabieg, który może poprawić komfort codziennego funkcjonowania osobom cierpiącym na zaawansowane choroby jelit, a nawet uratować życie tym, u których doszło do rozwoju zmian nowotworowych. Kiedy jest wskazana i z czym trzeba się liczyć po wyjściu z oddziału szpitalnego?
Spis treści
Stomia – co to jest i jak wygląda?
Stomia to chirurgicznie utworzony otwór w jamie brzusznej, który pozwala usunąć z organizmu zbędne produkty przemiany materii w postaci kału lub moczu. Operację wydobycia stomii przeprowadza się w sytuacji, kiedy ze względów chorobowych lub urazowych wydalanie nie jest możliwe w sposób naturalny poprzez układ pokarmowy bądź moczowy. Zamiast tego wydaliny gromadzone są w tzw. worku stomijnym, który przytwierdza się na brzuchu w taki sposób, by zapewnić jak największą higienę.
Stomia jest koloru różowo-czerwonego. Przypomina wystający lekko ponad skórę „kikut”, który bezpośrednio po operacji może delikatnie krwawić i być obrzmiały. W związku z tym, że miejsce nie jest unerwione, stomia nie boli.
Rodzaje stomii
Najczęściej występujące typy stomii jelitowej to:
- kolostomia (stomia jelita grubego) – gdy treść jelitowa musi ominąć odbytnicę i odbyt na powierzchnię wydobywana jest część okrężnicy; kolostomia zwykle tworzona jest po lewej stronie brzucha i wystaje ponad jego powierzchnię na 0,5-2,0 cm,
- ileostomia (stomia na jelicie cienkim) – gdy treść jelitowa musi ominąć okrężnicę, odbytnicę i odbyt na powierzchnię wydobywana jest część jelita cienkiego zwana jelitem krętym; ileostomia najczęściej tworzona jest po prawej stronie brzucha i wystaje 2-3 cm ponad jego powierzchnię.
Dodatkowy podział uwzględnia stomię jednolufową (kiedy na zewnątrz wydobywa się jeden odcinek jelita) oraz stomię dwulufową (gdy wyprowadza się całą pętlę jelita, zatem na brzuchu widoczne są dwa otwory, przy czym treść wypływa tylko z jednego z nich).
Warto wspomnieć również o urostomii tworzonej z fragmentu jelita cienkiego, do którego przytwierdza się moczowody, gdy istnieje konieczność usunięcia pęcherza moczowego; możliwe jest też wyprowadzenie na powierzchnię samych moczowodów, jednak ze względu na trudność zastosowania worków stomijnych jest to rzadka praktyka, zwykle wykonywana jako czasowa stomia u dzieci.
Czy stomia jest na zawsze? Stomia czasowa i stała
Stomia może mieć charakter tymczasowy lub stały. Stomia czasowa wyłaniana jest, gdy istnieje możliwość odtworzenia ciągłości naturalnej drogi usuwania kału lub moczu. Gdy takiej szansy nie ma, stomia musi mieć charakter stały – pozostaje zatem na zawsze. Należy pamiętać, że wyłonienie stomii to w wielu przypadkach zabieg ratujący życie. Jest to też – znacząco poprawiająca komfort codziennego funkcjonowania – metoda leczenia szerokiego wachlarza uciążliwych w przebiegu chorób przewodu pokarmowego.
Kiedy wyłania się stomię jelitową?
Zalecenia do wykonania stomii dotyczą leczenia poważnych problemów z jelitami lub stanów po usunięciu niektórych narządów w obrębie układu pokarmowego.
Najczęstsze wskazania to:
- rak jelita grubego,
- rak okrężnicy,
- zaawansowana postać choroby Leśniewskiego-Crohna lub wrzodziejącego zapalenia jelita grubego,
- zablokowanie jelita,
- zapalenie uchyłków,
- utrata kontroli nad wypróżnianiem (nietrzymanie stolca),
- poważne urazy obejmujące jelito cienkie lub grube.
W gabinetach lekarskich przed przeprowadzeniem operacji często pada pytanie o to, jak długo żyje się ze stomią. Otóż jej wyłonienie nie skraca długości życia, w wielu przypadkach, np. występowania nowotworu – jest wręcz przeciwnie. Jak wspomnieliśmy wcześniej, zabieg może być szansą na powrót do zdrowia m.in. dla pacjentów powypadkowych, którzy doznali poważnego urazu jamy brzusznej czy też pacjentów onkologicznych.
Powikłania stomii jelitowych
Tak jak każda ingerencja chirurgiczna, zabieg wyłonienia stomii niesie ryzyko wystąpienia różnych komplikacji. Ryzyko to utrzymuje się przez całe życie (w przypadku stomii stałych), jednak badania pokazują, że najczęściej pacjenci zmagają się z powikłaniami w ciągu pierwszych 5 lat od operacji.
Wczesne powikłania po stomii
Podrażnienia – swędzenie, zaczerwienie skóry i odparzenia wokół stomii nie należą do rzadkości wśród pacjentów, którzy używają nieprawidłowo dobranych, niskiej jakości worków lub nienależycie dbają o higienę okolic otworu. Pojawiają się wówczas otarcia i owrzodzenia, może dojść do rozwoju infekcji bakteryjnej lub grzybiczej.
Wysoka wydajność stomii – mówimy o niej, wówczas gdy stomia wydziela więcej niż 2000 ml treści dziennie dłużej niż przez 2 tygodnie od operacji. Takie zagrożenie pojawia się, gdy po zabiegu pozostaje mniej niż 100 cm jelita krętego. Stan ten może powodować ciężkie odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe, a nawet uszkodzenie nerek.
Martwica stomii – szacuje się, że martwica występuje u 16 proc. pacjentów stomijnych, częściej u otyłych lub tych, u których zabieg odbył się w trybie pilnym. Objawy są widoczne już w ciągu 24 godzin od operacji. Śluzówka staje się przebarwiona, często pojawia się też ból stomii. We wczesnym okresie po operacji należy uważnie obserwować zabarwienie stomii i od razu zgłosić lekarzowi wszelkie nieprawidłowości.
Późne powikłania
Przepuklina stomijna – ta komplikacja stanowi najczęstszy powód interwencji chirurgicznej u stomików. Największy odsetek rozwoju przepukliny obserwuje się u pacjentów starszych, otyłych, palących tytoń, niedożywionych czy cierpiących na wodobrzusze. Przepuklina sama w sobie nie daje wyraźnych objawów, jednak można podejrzewać jej rozwój, kiedy pojawia się uczucie dyskomfortu w okolicy stomii, a uszczelnienie otworu staje się coraz trudniejsze, co niesie a sobą podrażnienia skóry.
Wypadanie stomii – oznacza wystawanie fragmentu jelita z otworu stomijnego. Występuje u około 3 proc. pacjentów ze ileostomią i 10 proc. pacjentów z kolostomią. Narażone są na nie osoby z nadmierną masą ciała, a także te, u których zastosowano nieprawidłową technikę chirurgiczną. Do głównych objawów należą podrażnienie skory, problemy w dopasowaniu worka stomijnego, owrzodzenia i krwawienia.
Worki do stomii – niezbędne zaopatrzenie stomika
Worki stomijne to specjalne wodoodporne pojemniki o bardzo wysokiej szczelności przeznaczone do zbiórki kału. Osoby, które przeszły operację wyłonienia stomii, muszą nauczyć się zakładać, opróżniać i zmieniać je samodzielnie.
Wykorzystuje się:
- worki zamknięte – jednorazowe, które po napełnieniu należy wyrzucić (najbardziej polecane przy kolostomii),
- worki otwarte – przeznaczone do użytku wielorazowego, po opróżnieniu i opłukaniu można wykorzystać je ponownie (polecane w ileostomii).
Dzięki dobrze dobranym i prawidłowo zakładanym workom, życie ze stomią jelitową może być niemal tak samo aktywne jak przed operacją. Pojemnik jest niewidoczny pod ubraniem, nie krępuje ruchów, nie wydzielają się także żadne przykre zapachy.
Wymiana worka do stomii powinna następować co 3-4 dni, choć jest to kwestia indywidualna, zależna m.in. od rodzaju stomii (im bliżej odbytu została wyłoniona, tym rzadziej potrzebna jest wymiana), a także od rodzaju stosowanej diety.
Po zdjęciu worka należy wytrzeć śluz ze stomii, przemyć otaczającą ją skórę ciepłą wodą z delikatnym mydłem (najlepiej, by mydło nie zawierało substancji zapachowych i olejków), a następnie spłukać i dobrze osuszyć oczyszczony obszar.
Prawidłowa pielęgnacja stomii jest kluczowa dla utrzymania newralgicznego miejsca w dobrej kondycji i uniknięcia wielu nieprzyjemnych dolegliwości.
Dowiedz się, jak dobrać worek stomijny, ile kosztuje i jak wygląda kwestia refundacji. Przeczytaj nasz artykuł: Worki stomijne – sposób na aktywne życie ze stomią.
Życie ze stomią może wydawać się trudne, zwłaszcza w początkowym okresie po operacji. Jednak setki tysięcy ludzi, którzy przeszli operację, wiedzie satysfakcjonujące życie, realizując się zawodowo i prywatnie. Wymaga to odrobiny czasu, cierpliwości i chęci wyrobienia sobie pewnych nawyków higieniczno-pielęgnacyjnych.
Jeśli potrzebujesz porady dotyczącej korzystania z worków stomijnych lub szukasz wysokiej klasy, pewnego systemu stomijnego, skontaktuj się z nami. Chętnie wesprzemy Cię w walce o „nową normalność”.
