Ból kolan w nocy – gdzie należy upatrywać przyczyny?
Ból kolana to bardzo powszechna dolegliwość występująca u osób w każdym wieku. Objawy pojawiają się zwykle w trakcie lub bezpośrednio po aktywności, np. bieganiu, ćwiczeniach na siłowni czy długotrwałym siedzeniu związanym z wykonywaną pracą. Często zdarza się jednak, że pacjenci zgłaszają ból kolan w nocy, a zatem w momencie, kiedy pozostają w spoczynku. Jakie są możliwe przyczyny?
Spis treści
Ból kolan w nocy a zapalenie stawów
Rwący ból kolana w nocy bywa sygnałem reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Jest to choroba przewlekła o charakterze autoimmunologicznym, co oznacza, że w jej przebiegu organizm niszczy własne tkanki. Proces zapalny może obejmować wszystkie stawy (a także narządy) i zwykle występuje symetrycznie – obejmuje obydwa kolana.
W początkowej fazie RZS powoduje zapalenie błony maziowej. Jest to substancja, która dzięki swojej konsystencji umożliwia płynny ruch nogi w stawie, a jednocześnie nawilża chrząstkę stawową. W wyniku procesu zapalnego dochodzi do jej pogrubienia, co z kolei powoduje ograniczony dostęp odżywczego płynu stawowego do wspomnianej chrząstki i stopniowe jej wyniszczenie. Zapaleniu ulega również torebka stawowa i inne elementy okołostawowe, a sam staw widocznie zmienia swój kształt.
Ból kolan w nocy to bardzo charakterystyczny symptom reumatoidalnego zapalenia stawów. Jest on odczuwalny także po dłuższym bezruchu. Towarzyszy mu nieprzyjemne uczucie sztywności, ograniczające lub nawet całkowicie uniemożliwiające wykonywanie ruchów, które ustępuje po mobilizacji. Nierzadko, na skutek nadmiernej produkcji płynu stawowego, równocześnie rozwija się torbiel Bakera (rodzaj cysty) wywołująca ból nóg pod kolanami. W nocy są one szczególnie mocno odczuwane.
Przeczytaj również: Choroby reumatyczne – rodzaje i typowe objawy
Ból w kolanie w nocy a zwyrodnienie stawów
O tym, dlaczego bolą kolana w nocy, mogą decydować procesy zwyrodnieniowe. U chorych dochodzi do uszkodzenia chrząstki stawowej. Powoduje to ocieranie się o siebie powierzchni kości, co wywołuje szereg dolegliwości. W związku z tym, że chrząstka nie regeneruje się samoistnie, jej uszkodzenie jest procesem nieodwracalnym.
Zwyrodnienie stawów w największej liczbie przypadków rozwija się na skutek starzenia się organizmu – to właśnie seniorzy są narażeni na jego wystąpienie w największym stopniu. Zwyrodnienie kolan to także efekt nadmiernego ich obciążania (np. ze względu na specyfikę wykonywanego zawodu lub nadwagę), nieprawidłowego leczenia urazów (zwłaszcza dotyczących łąkotek oraz więzadeł) czy występowania innych chorób, m.in. cukrzycy, miażdżycy czy wspomnianego RZS.
Do objawów zwyrodnienia stawów kolanowych zaliczają się:
- bolące kolana – w nocy i po przebudzeniu, podobnie jak po dłuższym siedzeniu ból jest bardzo dotkliwy; nasila się przy ruchu, np. podczas wchodzenia po schodach;
- obrzęk kolan;
- chrupotanie i trzeszczenie w kolanach wyraźnie słyszalne podczas zginania i prostowania kończyn;
- ograniczenie ruchomości stawów;
- z czasem – brak możliwości pełnego wyprostu nogi, co powoduje utykanie;
- wzmożone napięcie mięśniowe.
W zaawansowanym stadium schorzenia mogą wystąpić osteofity, czyli rodzaj narośli kostnych, których obecność nasila ból kolan, szczególnie nocą.
Ból kolana w nocy u dziecka – ból wzrostowy
U młodszych pacjentów ból w kolanach w nocy może wiązać się z tzw. bólami wzrostowymi. Objawy tego typu pojawiają się zwykle w okresie intensywnego rozwoju dziecka, średnio między 3. a 12. rokiem życia.
Przypuszcza się, że są one spowodowane skokowym rozwojem kości i nadmiernym naciągnięciem ścięgien, które „nie nadążają” za rozrostem kości. Inna teoria głosi, że ból występuje nocą, ponieważ rozwój płytki wzrostowej zlokalizowanej w zakończeniach kości najszybciej postępuje w czasie spoczynku.
Wzrostowy nocny ból kolan u dziecka jest także wiązany z faktem, że dzieci w ciągu dnia wykazują znaczną aktywność ruchową, co dla młodego organizmu jest sporym obciążeniem. Ból uznawany bywa za efekt intensywnie zachodzących procesów regeneracyjnych.
Inne przyczyny bólu kolana w nocy
O ile ból kolana tylko w nocy można traktować jako dość specyficzny dla zapalenia stawów (przynajmniej w początkowej fazie choroby), istnieje szereg innych dolegliwości, które wywołują spoczynkowe bóle kolan występujące, przykładowo, po dłuższym leżeniu czy siedzeniu.
Jedną z nich jest kolano skoczka. Jest to zapalenie przyczepu więzadła rzepki, czyli elementu, który łączy rzepkę z kością piszczelową, umożliwiając wykonywanie takich czynności, jak np. bieganie czy skakanie. Stan zapalny powstaje na skutek urazów bądź regularnego obciążania stawów (które wywołuje tworzenie mikrourazów), dlatego najczęściej dotyka osób aktywnych fizycznie – to jedna z najbardziej typowych kontuzji zawodowych sportowców. Początkowo ból może doskwierać tylko podczas dłuższego unieruchomienia, jednak z czasem pojawia się także podczas poruszania się.
Sprawdź także: Zapalenie stawu kolanowego – leczenie, objawy i przyczyny
Dolegliwości w obrębie kolan mogą wywoływać ponadto:
- ucisk na korzenie nerwowe w kręgosłupie,
- zapalenie ścięgna kolanowego,
- uszkodzenie łąkotki, więzadeł,
- skręcenia, zwichnięcia.
Ból kolan występujący głównie nocą bywa ignorowany przez pacjentów, ponieważ w mniejszym stopniu utrudnia funkcjonowanie niż dolegliwości pojawiające się za dnia. Zdecydowanie nie należy go jednak bagatelizować, gdyż może być sygnałem rozwoju poważnej, trudnej w leczeniu choroby. Konieczne jest zgłoszenie się do lekarza, najlepiej ortopedy.
