Chondromalacja rzepki – sposoby leczenia i najczęstsze objawy

Chondromalacja kolana, a dokładniej – rzepki – to dość powszechnie schorzenie występujące przede wszystkim u osób młodych. Charakteryzuje się rozmiękaniem i pękaniem chrząstki stawowej, co prowadzi do nasilającego się bólu kolana oraz ograniczenia ruchomości. Jak rozpoznać chondromalację rzepki i w jaki sposób ją leczyć?
Spis treści
Co to jest chondromalacja rzepki?
Chondromalacja rzepki to niszczenie (rozmiękanie) chrząstki stawowej w obrębie stawu kolanowego. Chondromalacja może rozwinąć się w każdym stawie, jednak najczęściej dotyka właśnie kolan. Na czym polega schorzenie?
Otóż rzepka wraz z kością udową tworzy staw rzepkowo-udowy, który umożliwia wyprost kolana. Powierzchnię rzepki oraz kości udowej pokrywa chrząstka szklista, której rolą jest ochrona głębiej położonych struktur przed działaniem wstrząsów i nadmiernych obciążeń. U osób zdrowych jest ona twarda, sprężysta i ma jednolitą strukturę. U pacjentów z chondromalacją kolana chrząstka rozmięka i pęka, przez co przestaje pełnić swoje funkcje. Jej strukturę można wówczas porównać do gąbki, a ubytki stopniowo się rozprzestrzeniają. Obciążenia przenoszą się na tkankę podrzchęstną i kość, co wywołuje stan zapalny i silny ból kolana.
Chondromalacja rzepki – przyczyny
Istnieje szereg różnego typu czynników, które mogą doprowadzić do rozwoju choroby. W wielu przypadkach jest ona konsekwencją bezpośredniego urazu bądź zwichnięcia rzepki. Wśród innych przyczyn wymienia się:
- duże obciążenia kolan podczas intensywnych treningów, np. biegowych,
- nadwagę i otyłość,
- wady postawy zaburzające oś stawu (koślawość/szpotawość kolan, płaskostopie),
- zaburzenia napięcia mięśniowego w okolicach stawu kolanowego,
- zmiany zwyrodnieniowe w stawie kolanowym,
- choroby przebiegające z zapaleniem stawów,
- nieprawidłowe ukształtowanie powierzchni stawowej lub wadliwe ułożenie rzepki.
Zdarza się, że przyczyna chondromalacji rzepki nie jest możliwa do ustalenia. Mówimy wówczas o chondromalacji idiopatycznej, kiedy to z niewyjaśnionych powodów chrząstka traci odporność na obciążenia.
Chondromalację najczęściej diagnozuje się u młodzieży i młodych dorosłych. Dowiedziono ponadto, że na jej wystąpienie bardziej narażone są kobiety, u których szersza miednica niejako wymusza zwiększenie kąta łączenia kości budujących staw kolanowy.
Sprawdź także: Kolano skoczka – przyczyny, objawy, leczenie, ćwiczenia
Stopnie chondromalacji rzepki
Jak wspomniano, zdrowa chrząstka stawowa jest twarda i elastyczna. Ma perłowy, połyskujący kolor. Wraz z rozwojem choroby ulega przeobrażeniu. Zmiany rozwijają się etapowo, co opisuje skala Outerbridge’a:
- I stopnień – powierzchnia chrząstki jest ciągła, ale konsystencja jest zmiękczona, barwa zmienia się na żółty;
- II stopień – powierzchnia chrząstki jest postrzępiona lub pojawiają się szczeliny sięgające nie głębiej niż do połowy jej grubości;
- III stopień – pęknięcia są na tyle głębokie, że sięgają kości podchrzęstnej;
- IV stopień – kość podchrzęstna zostaje odsłonięta.
Jak objawia się chondromalacja rzepki?
W przypadku I stopnia chondromalacji rzepki odczuwalne objawy mogą nie występować. Z czasem pojawia się jednak silny rozlany ból z przodu kolana – dotkliwy zwłaszcza przy długotrwałym siedzeniu w pozycji ze zgiętymi nogami, ale też podczas schodzenia i wchodzenia po schodach, klęczenia i kucania. Z czasem dolegliwości utrzymują się również w spoczynku.
Dodatkowo pojawiają się:
- sztywność stawów kolanowych,
- obrzęk kolana, zmieniający jego zarys,
- u niektórych pacjentów mogą być słyszalne skrzypienia lub trzaski w kolanie,
- uczucie niestabilności stawu,
- wrażenie blokady w kolanie podczas wykonywania ruchów.
W stanach najbardziej zaawansowanych może dochodzić do powstania narośli kostnych na krawędziach rzepki. Ból jest tak dotkliwy, że utrudnia sprawne poruszanie się, co z kolei może doprowadzić do wytworzenia nieprawidłowego wzorca chodu, przykurczów i zaników mięśniowych.
Przeczytaj również: Przeskakiwanie w kolanie – co oznacza i jak sobie z nim radzić?
Chondromalacji rzepki – leczenie zachowawcze
W początkowej fazie stosuje zaleca się środków przeciwbólowych i niesterydowych leków przeciwzapalnych, a także preparaty poprawiające metabolizm, a co za tym idzie regenerację chrząstki (doustne lub w zastrzykach); lekarz może zalecić również zastrzyki z kwasu hialuronowego lub sterydowe podawane bezpośrednio do stawu.
W tym czasie zaleca się stosowanie stabilizatora na kolano, umożliwiającego odciążenie i ochronę stawu. Stabilizator wspomaga także utrzymanie prawidłowego ustawienia rzepki. W tym kontekście pomocne jest również noszenie indywidualnie dobranych wkładek ortopedycznych. Takie działania przyspieszają regeneracje i gojenie tkanek.
Ortezy dostępne w naszym sklepie internetowym: Active Line Knee Support, Rehband 105230, Rehband 105417.
Rehabilitacja kolana
Ogromne znaczenie ma rehabilitacja, której celem jest przywrócenie prawidłowego zakresu ruchomości stawu, zniesienie przykurczów, normalizacja napięcia mięśniowego. Istotna jest również poprawa wzorca chodu – aby uniknąć bólu pacjenci mają bowiem skłonność do nierównomiernego obciążania kończyn, co upośledza proces poruszania się i negatywnie wpływa na kondycję całego układu ruchu.
W zakresie zabiegów fizykoterapeutycznych wskazane są m.in.: laseroterapia, krioterapia, elektroterapia, ultradźwięki, które łagodzą dolegliwości bólowe i przyspieszają procesy naprawcze.
Ważne są również odpowiednio dobrane ćwiczenia. Na chondromalację rzepki poleca się ćwiczenia stabilizujące oraz wzmacniające i rozciągające mięśnie. Ich rodzaj powinien określić fizjoterapeuta.
Czego nie robić przy chondromalacji rzepki?
Należy pamiętać, że przy chondromalacji rzepki nie wolno przybierać na wadze, by nie zwiększać obciążenia kolana. Z tego samego powodu nie zaleca się również wykonywania głębokich przysiadów, zwłaszcza z ciężarem, intensywnych treningów (np. długodystansowych biegów), ale także ćwiczeń na maszynie z wyprostem nóg. Nie oznacza to jednak, że sport przy chondromalacji rzepki jest zakazany. Przeciwnie, ruch sprzyja lepszemu odżywieniu chrząstki, jednak aktywność powinna być wyważona, zarówno pod względem intensywności, jak i czasu trwania. Warto w tym kontekście skonsultować się z fizjoterapeutą, ponieważ przeciwwskazania są kwestią indywidualną.