Opadająca stopa – jakie są przyczyny i jak wygląda leczenie opadającej stopy?
Opadanie stopy stanowi zwykle objaw porażenia nerwu strzałkowego. Pacjenci zgłaszają często opadanie stopy od kręgosłupa, np. w przebiegu dyskopatii, jednak problem może pojawić się też po urazie. Jak rozpoznać opadającą stopę oraz jak wygląda jej leczenie i rehabilitacja?
Spis treści
Opadająca stopa – przyczyny
Zaburzenie fizjologicznych funkcji stopy negatywnie wpływa na kondycję całego układu kostno-stawowego. Anomalie w obrębie któregokolwiek z elementów budujących stopę, w tym nieprawidłowości w przewodnictwie nerwowym, wywołują dolegliwości bólowe i trudności ze sprawnym poruszaniem się.
Opadanie stopy jest jednym z częściej występujących objawów dotyczących tej części kończyny dolnej. Ustalenie przyczyny niedowładu i rozpoczęcie odpowiedniego leczenia jest konieczne dla przywrócenia prawidłowej postawy ciała.
Opadająca stopa podczas chodzenia wymusza tzw. chód bociani (brodzący) – stawiając kroki, chory przenosi ciężar ciała z palców na piętę, czyli odwrotnie niż ma to miejsce u osoby zdrowej. Typowe jest również wysokie unoszenie stopy i nadmierne zgnanie stawu kolanowego, co pozwala uniknąć zaczepiania palcami o podłoże. Zgłaszając się do lekarza, pacjenci określają to jako „człapanie nogą”.
Czy wiesz, jak wyglądają badania stóp?
Porażenie nerwu strzałkowego a opadanie stopy
Kiedy stopa opada, przyczynę w pierwszej kolejności upatruje się w porażeniu nerwu strzałkowego. Nerw strzałkowy to gałąź nerwu kulszowego, który unerwia mięśnie odpowiedzialne za grzbietowe zginanie stopy.
Powodem porażenia są zwykle przewlekłe neuropatie, czyli uszkodzenia nerwów obwodowych. Mogą one być efektem zmian zwyrodnieniowych w lędźwiowo-krzyżowej części kręgosłupa, chorób metabolicznych (np. cukrzycy) czy zalegania złogów miażdżycowych upośledzających prawidłowe krążenie. Nierzadkim problemem jest opadająca stopa po udarze.
Należy pamiętać, że opadanie stopy może wskazywać na znacznie poważniejsze problemy zdrowotne, np. guzy nowotworowe, stwardnienie rozsiane czy dystrofię mięśniową, dlatego objawu nigdy nie należy ignorować.
Opadanie stopy po urazie
Do uszkodzenia nerwu strzałkowego z następczym opadaniem stopy często dochodzi na skutek upadku lub uderzenia w okolicę uda bądź goleni. Ze względu na niezbyt głębokie położenie, nerw ten jest podatny na urazy. O ile w przypadku zaburzeń neurologicznych objaw rozwija się powoli, opadanie stopy po wypadku następuje od razu.
Warto wiedzieć, że struktura nerwu strzałkowego może zostać naruszona również podczas niektórych zabiegów medycznych, np. w obrębie stawu biodrowego i kolanowego.
Jak objawia się stopa opadająca?
W przypadku opadania stopy objawy są dość charakterystyczne. U pacjentów mogą wystąpić:
- utrudnione lub niemożliwe zgięcie grzbietowe stopy;
- mrowienie, drętwienie, ból stopy;
- zaniki mięśniowe i zaniki czucia w miejscu przebiegu nerwu;
- opadanie bocznego brzegu stopy;
- brak możliwości chodzenia i stania na pięcie;
- przykurcze mięśni prowadzące do powstania stopy końsko-szpotawej.
Sprawdź, jakie są objawy płaskostopia poprzecznego
Diagnostyka opadającej stopy – jakie badania wykonać?
Proces rozpoznania opadającej stopy rozpoczyna wywiad z pacjentem i zapoznanie się w historią jego chorób. Następnie lekarz przeprowadza badanie fizykalne, ocenia jakość chodu i zakres zgięcia grzbietowego stóp, sprawdza czucie oraz nasilenie objawów zależnie od przyjętej pozycji ciała.
Zleca też badania obrazowe, takie jak RTG lub USG, które pozwalają ustalić, w którym miejscu doszło do potencjalnego uszkodzenia nerwu. Cennym narzędziem diagnostycznym jest także elektromiografia, sprawdzająca funkcje nerwów i mięśni.
Leczenie opadającej stopy
Leczenie opadania stopy ukierunkowane jest na eliminację podstawowej przyczyny występowania dysfunkcji. Niezwykle ważne jest, by zostało ono rozpoczęte jak najwcześniej – im szybciej zgłosimy specjaliście niepokojące objawy, tym większe mamy szanse na powodzenie podjętej terapii.
Czy da się wyleczyć opadającą stopę?
W większości przypadków opadanie stopy można wyleczyć lub znacznie ograniczyć patologiczny odruch i przywrócić ułożenie kończyny zbliżone do naturalnego. Zdarza się jednak – np. w przypadku przerwania ciągłości nerwu – że nie jest to możliwe.
Ćwiczenia i rehabilitacja opadającej stopy
Rehabilitacja opadającej stopy jest niezbędna na każdym etapie leczenia, niezależnie od stopnia zaawansowania zmian. Ćwiczenia na opadającą stopę mają na celu przywrócenie prawidłowej siły mięśniowej. Fizjoterapia dąży do regeneracji uszkodzonego nerwu, polepszenia sprawności ruchowej, zniwelowania przykurczów, poprawy elastyczności mięśni i stawów. Zastosowanie znajdują zabiegi ciepłolecznicze oraz elektrostymulacja.
To, ile trwa regeneracja nerwu strzałkowego, zależy m.in. od wieku pacjenta. Osoby młodsze mają większe szanse na szybszy powrót do sprawności.
Sprawdź, jak wybrać wkładki ortopedyczne
Orteza na opadającą stopę
Ważnym elementem leczenia stopy opadającej jest noszenie odpowiednio dobranej ortezy. Stabilizator na kostkę utrwala prawidłowe ułożenie stopy. Zwiększa bezpieczeństwo poruszania się – wspomaga unoszenie stopy podczas chodu i przeciwdziała zahaczaniu palcami o podłoże, co chroni przed upadkiem.
Łuska na opadającą stopę to rodzaj sztywnej ortezy, która podpiera stopę na całej jej powierzchni. Z kolei orteza dynamiczna jest zaprojektowana w taki sposób, by umożliwić płynne przetaczanie stopy w czasie chodu. Do dyspozycji mamy również unoszące podbicie podciągi.
Opadanie stopy – leczenie operacyjne
Operację opadającej stopy przeprowadza się w stanach wyjątkowych, m.in. kiedy konieczne jest połączenie elementów zerwanego nerwu lub gdy istnieje potrzeba udrożnienia kanału, przez który przechodzi.
Bibliografia:
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/foot-drop/diagnosis-treatment/drc-20372633
- https://www.webmd.com/a-to-z-guides/foot-drop-causes-symptoms-treatments
- https://www.rehab.pl/blog/zapalenie-nerwu-kulszowego/