Co powoduje ból kości ogonowej? Ból kości ogonowej bez urazu

Choć za wiele przypadków bólu okolicy kości ogonowej odpowiada stłuczenie czy nawet jej złamanie, to jednak uraz nie jest jedynym powodem, który powoduje tę dolegliwość. Jakie są inne przyczyny bólu kości ogonowej? Co można zrobić, aby skutecznie złagodzić te dolegliwości bólowe, nie stosując wyłącznie leków przeciwzapalnych? Koniecznie zapoznaj się z tym tekstem, aby dowiedzieć się, jak sobie radzić z taką dolegliwością.
Spis treści
Z czego bierze się ból kości ogonowej bez urazu?
Coccygodynia lub w wersji spolszczonej kokcygodynia to inaczej zespół bólowy okolicy krzyżowo-ogonowej. Zgodnie z dostępnymi danymi około 1% populacji skarżącej się na bolesny kręgosłup, boryka się właśnie z tym problemem.
Ból kości ogonowej – choć często wynika z urazu czy złamania – może występować również w związku z rozmaitymi schorzeniami i stanami (np. nowotwór, torbiel, narośl), jak i przede wszystkim za sprawą długotrwałego siedzenia.
Ból będzie się nasilać, gdy próbujemy wstawać, ponownie siadać czy zmieniać pozycję podczas leżenia. Problemem jest przede wszystkim przyjmowanie nieprawidłowej postawy, która generuje duży nacisk na kość ogonową i w ten sposób wywołuje dolegliwości bólowe.
Co powoduje ból kości ogonowej?
Ból kości ogonowej, którego przyczyną nie jest złamanie kości ogonowej czy jej uraz, pojawia się najczęściej w pozycji siedzącej (zwłaszcza tej nieprawidłowej), a także podczas zmiany pozycji siedzącej na stojącą. U niektórych kobiet ból kości ogonowej nasila się przed miesiączką i już w trakcie jej trwania. Może również pojawiać się w trakcie kontaktów seksualnych oraz wypróżniania się.
Gdy ból kości ogonowej jest już zaawansowany, staje się odczuwalny także w trakcie chodzenia, dłuższego stania, a nawet podczas leżenia. Ból w okolicy kości ogonowej utrudnia wówczas sen, co znacząco utrudnia odpoczynek nocny oraz regenerację i negatywnie rzutuje na samopoczucie.
Ból kości ogonowej może powodować:
- torbiel pajęczynówki,
- ból neurogenny, który wynika z podrażnienia nerwów w okolicy kości ogonowej; porażony nerw guziczny wpływa na czynność mięśnia dźwigacza odbytu i to podrażnienie powoduje dolegliwości bólowe,
- nowotwór – guz kości krzyżowej, struniaki,
- stan zapalny,
- żylaki odbytu (hemoroidy),
- narośl na kości ogonowej – około 15% osób skarżących się na ból kości ogonowej może mieć taką ostrogę,
- dolegliwości bólowe ze strony innych narządów (np. odbytnicy, narządów rodnych), które mogą promieniować do kości guzicznej,
- sumowanie się mikrourazów – te wynikają np. z wielogodzinnego siedzenia w wymuszonej i niewygodnej pozycji, ale także rozmaitych upadków np. na pośladek, które mogły wystąpić na dłuższy czas przed pojawieniem się dolegliwości bólowych.
Na ból kości ogonowej bardziej narażone są kobiety, na co ma wpływ ich miednica, a konkretniej jej budowa – kość krzyżowa i kość ogonowa u kobiet są ułożone bardziej pionowo. Ryzyko jest u nich większe również ze względu na poród, któremu mogą też towarzyszyć komplikacje. Statystyki wskazują, że występowanie bólu w obrębie kości guzicznej u kobiet jest nawet 5 razy częstsze niż u mężczyzn.
Diagnostyka – do kogo udać się z bólem kości ogonowej?
Diagnostyka bólu powinna rozpoczynać się od dokładnego wywiadu. Powinny znaleźć się w nim pytania dotyczące tego, jak długo trwa ból kości ogonowej, kiedy on się pojawił, jakie pozycje według pacjenta zdają się nasilać ten objaw, a które pozwalają go łagodzić i czy wystąpił jakikolwiek uraz, który mógłby być przyczyną tego stanu.
Długotrwały ból kości ogonowej, zależnie od podejrzeń lekarza, może wymagać wykonania RTG czynnościowego, tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Dodatkowo sprawdza się sprawność mięśni dna miednicy oraz wykonuje badanie koordynacji jej pracy.
Weryfikowana jest nadwrażliwość dotykowa tkanek, których miejscem przyczepu jest kość ogonowa.Ocenia się także równowagę statyczną miednicy, wrażliwość tkankową obejmującą lędźwiowy odcinek kręgosłupa oraz więzadło miednicy. Dopiero po wykonaniu szczegółowej diagnostyki można przystąpić do dobrania terapii i leczenia bólu kości ogonowej.
Do jakiego lekarza zgłosić się, jeśli doskwiera Ci ból kości ogonowej? W pierwszej kolejności możesz udać się do lekarza rodzinnego, natomiast diagnostyką i terapią takich problemów, zajmuje się przede wszystkim lekarz ortopeda, chirurg oraz fizjoterapeuci. To, pod czyją opieką będzie prowadzone leczenie, w dużej mierze zależne jest od przyczyn bólu kości ogonowej oraz sposobów terapii, które w związku z tym należy podjąć.
Leczenie bólu kości ogonowej
Pierwszym krokiem terapii jest zazwyczaj leczenie zachowawcze, które przyjmuje formę farmakoterapii. Zwykle jest to środek przeciwbólowy z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które w przypadku nieskuteczności jest zastępowany lekami przeciwdrgawkowymi, trójcyklicznymi antydepresantami czy opiatami.
Pacjentom z tym problemem zaleca się również zabiegi fizykoterapeutyczne oraz stosowanie poduszek ortopedycznych, których zadaniem jest odciążenie kości ogonowej. Czasem konieczne jest również wdrożenie ostrzykiwań z wykorzystaniem kortykosteroidów.
Ostateczną metodą leczenia jest coccygectomia, czyli usunięcie części lub całej kości ogonowej, przy czym zdania co do znaczenia tej metody są podzielone. Podjęcie decyzji o takim zabiegu wymaga weryfikacji wcześniejszych metod leczenia bólu kości ogonowej – zwłaszcza że jest to interwencja chirurgiczna, która obarczona jest pewnym ryzykiem zakażenia oraz powikłań.
Konieczne jest również przyjrzenie się swoim nawykom dotyczącym przebywania w pozycji siedzącej. Pomocne będzie stosowanie przerw podczas długotrwałego siedzenia, a także poprawienie nawyków. Wysunięcie pośladków do przodu i nadmierne odchylenie do tyłu w pozycji siedzącej przesuwa ciężar ciała na kość ogonową, co skutkuje przeciążeniem i bólem – w związku z tym nie jest to pozycja pożądana i prawidłowa.
Zmiana postawy wymaga zwykle ogólnego wzmocnienia mięśni, ponieważ w wielu przypadkach nieprawidłowa postawa jest efektem braku aktywności fizycznej i osłabienia mięśni głębokich.
Bibliografia:
Dampc B, Słowiński K: Coccygodynia – patogeneza, diagnostyka i terapia. Przegląd piśmiennictwa. Pol Przegl Chir 2017; 89(4): 33-40.
Dampc B., Słowiński K. Non-Surgical Treatment of Coccygodynia with Manual Therapy – Case Report. Med Rehabil 2021; 25(1): 37-43
Dobrogowski J, Wordliczek J, Istrati J. Ból kości ogonowej. [w:] Wordliczek J., Dobrogowski J. (red). Leczenie bólu. PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2017, wyd. 3, s. 519-522.