Rehabilitacja po endoprotezie stawu biodrowego – zasady i niezbędny sprzęt
Wymiana stawu biodrowego pozwala wrócić do sprawności, w sytuacji, kiedy z powodu choroby lub urazu naturalna struktura jest na tyle uszkodzona, że nie może prawidłowo pełnić swojej funkcji. Celem rehabilitacji po endoprotezie biodra jest m.in. wzmocnienie mięśni, poprawa koordynacji ruchowej, zwiększenie ruchomości stawu czy nauka utrzymania równowagi. Jak wyglądają ćwiczenia i w jaki sprzęt warto się zaopatrzyć, by proces usprawniania przebiegał jak najefektywniej?
Spis treści
Endoprotezoplastyka – wszczepienie protezy stawu biodrowego
Endoprotezoplastyka biodra, określana także jako alloplastyka bądź endoplastyka, to zabieg, w czasie którego pacjentowi zostaje wszczepiony sztuczny staw biodrowy. Zmieniony chorobo staw zostaje usunięty, a jego funkcje przejmuje proteza.
Zastosowanie endoprotezy biodra jest konieczne w przypadku m.in. zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych, rozwiniętego reumatoidalnego zapalenia stawów, a także po poważnych urazach, takich jak np. złamanie kości udowej, gdy pojawiają się trudne w leczeniu powikłania. Wymiana stawu biodrowego umożliwia przywrócenie jego funkcji, a przede wszystkim – zniesienie bardzo uciążliwego bólu, który nie pozwala pacjentowi sprawnie się poruszać.
Operacja wstawienia sztucznego stawu biodrowego to poważna ingerencja chirurgiczna. Prawidłowo prowadzona rehabilitacja po wstawieniu endoprotezy biodra jest konieczna dla odzyskania sprawności. Plan terapii zawsze ustalany jest indywidualnie, zależnie od przyczyny operacji stawu, a także wieku i ogólnej kondycji pacjenta. Zasadniczo wykonuje się dwa typy ćwiczeń – izometryczne, służące wzmocnieniu mięśni, oraz oporowe, zapobiegające ich zanikom i zwiększające wytrzymałość.
Sprawdź, jak wybierać balkonik lub rolator dla osoby niepełnosprawnej
Wczesna rehabilitacja po endoprotezie stawu biodrowego
Rehabilitację po wszczepieniu endoprotezy stawu biodrowego należy rozpocząć w ciągu pierwszych dni po operacji. Ćwiczenia mają na celu wzmocnienie mięśni kończyny, zwiększenie zakresu ruchomości stawu, a także przeciwdziałanie tworzeniu się skrzepów.
Początkowo, jeszcze zanim możliwe będzie wstanie z łóżka, zaleca się wykonywanie nieskomplikowanych ruchów kończyną, nieangażujących operowanego miejsca. Mogą to być ruchy rotacyjne i wahadłowe stawem skokowym, zginanie stawu kolanowego z podparciem stopy, a także napinanie mięśni pośladków oraz mięśnia czworogłowego uda. Ważne, by ćwiczenia wykonywać ostrożnie, ruchy nie mogą wywoływać bólu. Należy ćwiczyć seriami (np. po 10 powtórzeń) 3-4 razy dziennie. Zaleca się również ćwiczenia bierne na szynie CMP.
W 2-3 dobie po operacji wprowadzana jest stopniowa pionizacja. Początkowo, ze względu na ryzyko występowania zawrotów głowy, konieczna jest pomoc osób trzecich, po uzyskaniu samodzielności możliwe jest wykonywanie ćwiczeń w podporze, np. przy poręczy łóżka. Wykonuje się ćwiczenia, takie jak np.:
- unoszenie kolana (jednak nie wyżej niż do poziomu pasa),
- odwodzenie biodra do boku przy zachowaniu wyprostowanej kończyny,
- prostowanie nogi ku tyłowi.
Po osiągnięciu stabilnej pozycji stojącej można rozpocząć ćwiczenia chodu.
Nauka chodu po wszczepieniu protezy biodra
Pierwsze próby chodzenia po implantacji endoprotezy stawu biodrowego podejmuje się w 3-4 dniu po operacji. Początkowo stosuje się balkonik rehabilitacyjne. Pacjent wykonuje drobne kroki, pamiętając, by najpierw podłoża dotykała pięta. Ważne jest, by zachować płynność ruchów, jednak bez nadmiernego pośpiechu.
Nauka chodu po operacji biodra wymaga użycia odpowiedniego sprzętu.
Z reguły, jeżeli pacjent opanuje chodzenie z balkonikiem, a także jest w stanie samodzielnie wykonywać czynności higieniczne, zostaje wypisany do domu, gdzie powinien kontynuować ćwiczenia.
Rehabilitacja po endoprotezie biodra w domu – chodzenie o kulach i po schodach
Kolejnym etapem rehabilitacji po wymianie stawu biodrowego jest chodzenie o kulach. Takie wsparcie może być konieczne nawet przez kilka kolejnych tygodni, dlatego ważne jest, by dobrać odpowiednie kule ortopedyczne i właściwie nauczyć się nimi posługiwać. Po ustabilizowaniu się poczucia równowagi i zwiększeniu siły mięśni możliwe jest używanie jednej kuli lub laski. Cały ciężar ciała musi jednak równomiernie spoczywać na obydwu stopach. To moment, w którym można rozpocząć wchodzenie po schodach, trzymając się poręczy. Należy pamiętać, że wchodzimy rozpoczynając od zdrowej nogi, zaś schodzimy nogą operowaną.
Dalsza rehabilitacja po wszczepieniu endoprotezy biodra służy jeszcze mocniejszemu wzmocnieniu mięśni, poprawie umiejętności utrzymania równowagi oraz zwiększeniu zakresu ruchów kończyny. Wprowadza cię ćwiczenia oporowe – zarówno na stabilnym i niestabilnym podłożu. Można wykorzystać w tym celu taśmę elastyczną. Jeden jej koniec owijamy wokół kostki operowanej nogi, drugi przywiązujemy np. do łóżka. Wykonujemy podobne ruchy, jak po uzyskaniu pozycji stojącej – zginania, odwodzenia i prostowania uda. Ćwiczenia stają się coraz bardziej intensywne, z czasem zalecane jest pływanie oraz jazda na rowerze.
Podpowiadamy, jak wybrać i jak dopasować kule ortopedyczne
Jak długo trwa rehabilitacja po endoprotezie stawu biodrowego?
Rehabilitacja po wymianie stawu biodrowego może trwać wiele miesięcy, powrót do sprawności niektórym pacjentom zajmuje nawet rok. Należy pamiętać, by w tym czasie nie wykonywać czynności i ruchów utrudniających gojenie – krzyżowania nóg, skrętów stawów skokowych i skrętów tułowia czy schylania się.
Jak przygotować mieszkanie osoby z endoprotezą stawu biodrowego?
W związku z tym, że rehabilitacja po wymianie stawu jest procesem długotrwałym, należy zadbać o dostosowanie mieszkania do potrzeb osoby mającej problemy z poruszaniem się. Warto pamiętać o:
- zamontowaniu uchwytów ściennych w okolicy toalety, wanny bądź pod prysznicem,
- nabyciu krzesła prysznicowego lub specjalnej ławeczki na wannę,
- zamontowaniu podwyższonej nakładki na muszlę klozetową ułatwiającej wstawanie i siadanie,
- rozłożeniu w łazience i kuchni mat antypoślizgowych,
- usunięciu dywanów oraz wszelkich innych obiektów z podłogi, które mogą grozić potknięciem (np. kabli).
Im dokładniej będziemy przestrzegać zasad rehabilitacji po endoprotezie biodra i wszystkich wskazówek specjalistów, tym szybciej odzyskamy sprawność. Ćwiczenia należy wykonywać starannie i regularnie, jednak ich intensywność powinna być dostosowana do możliwości. Pamiętajmy, że nadmiernie forsując kończynę, możemy jedynie sobie zaszkodzić.
Zobacz, jak przygotować łazienkę dla osoby niesprawnej ruchowo
