Sprzęt rehabilitacyjny dla osób po udarze

Rehabilitacja po udarze pozwala ograniczyć ryzyko powikłań i zwiększyć szanse na sprawne funkcjonowanie pacjenta po udarze niedokrwiennym i krwotocznym. Efekty ćwiczeń w rehabilitacji neurologicznej zależą od wiedzy rehabilitanta, odpowiednio dobranego sprzętu oraz zaangażowania chorego. Jak wygląda rehabilitacja poudarowa w szpitalu, domu i w sanatorium? Ile trwa i ile kosztuje?
Spis treści
- 1 Rehabilitacja po udarze
- 2 Jak długo trwa rehabilitacja po udarze?
- 3 Rehabilitacja po udarze w szpitalu
- 4 Rehabilitacja po udarze w domu – ćwiczenia dla pacjentów
- 5 Rehabilitacja po udarze w sanatorium
- 6 Kinezyterapia w rehabilitacji poudarowej
- 7 Fizykoterapia po udarze – jak wygląda?
- 8 Ile kosztuje rehabilitacja po udarze?
- 9 Błędy w rehabilitacji po udarze
Rehabilitacja po udarze
Rehabilitacja po udarze mózgu stanowi podstawową metodę leczenia pacjentów po epizodzie naczyniowym. Celem zabiegów rehabilitacyjnych jest m.in. zapobieganie powikłaniom w postaci przykurczów czy odleżyn, nauka automatycznego wykonywania czynności (kształtowanie pamięci mięśniowej) oraz poprawa motoryki upośledzonej na skutek doznanego uszczerbku.
O tym, jaka rehabilitacja po udarze konieczna jest w danym przypadku, decyduje rozległość zmian degeneracyjnych wywołanych przez udar, a co za tym idzie, charakter doznanej niepełnosprawności.
Skutki udaru mogą obejmować szereg dysfunkcji:
- poważne zaburzenia ruchowe, m.in.:
- niedowłady, paraliż połowy ciała,
- zaburzenia równowagi,
- nieprawidłowe napięcie mięśniowe,
- zaburzenia czucia (niewrażliwość na ból czy zmianę temperatury),
- zaburzenia mowy,
- zaniki pamięci,
- zaburzenia widzenia.
Rehabilitacja po udarze krwotocznym, jak i rehabilitacja po udarze niedokrwiennym, powinna zostać wdrożona jeszcze w szpitalu, od razu po ustabilizowaniu stanu pacjenta.
Jak długo trwa rehabilitacja po udarze?
To, ile trwa rehabilitacja po udarze mózgu, trudno jednoznacznie określić. Długość tego procesu jest zależna od wielu czynników, m.in. tego, jak szybko pacjentowi z objawami udaru udzielona została pomoc medyczna, jego wieku, możliwości technicznych, a także od stopnia zaangażowania samego chorego. Rekonwalescencja może trwać kilka tygodni, miesięcy, a nawet lat.
Zasadniczo wyróżnia się 3 etapy neurologicznej rehabilitacji poudarowej:
- rehabilitacja szpitalna – może trwać do 3 tygodni;
- rehabilitacja funkcjonalna – od 2 tygodni do maksymalnie 2 lat;
- rehabilitacja środowiskowa – od roku do nawet 5 lat.
Pacjent po udarze nie powinien podejmować decyzji o zakończeniu rehabilitacji pochopnie – zbyt wczesne ich przerwanie może spowodować regres i pogorszenie stanu chorego.
Rehabilitacja po udarze w szpitalu
Wczesna rehabilitacja po wylewie czy udarze niedokrwiennym podejmowana jest jeszcze w warunkach szpitalnych na oddziale neurologicznym lub udarowym, a następnie kontynuowana na oddziale rehabilitacyjnym. Powinna odbywać się 3–4 razy dziennie w 20-minutowych sesjach. Jeżeli pacjent po udarze nie jest w stanie współpracować, zalecane są ćwiczenia bierne, stanowiące formę profilaktyki odleżyn i przykurczów mięśni oraz wsparcie pracy układu oddechowego.

Ćwiczenia i rehabilitacja poudarowa
Ćwiczenia czynne powinny zostać wprowadzone tak szybko, jak to tylko możliwe. Ich program ustalany jest przez zespół rehabilitacyjny i obejmuje działania poprawiające motorykę – wykonywania prostych ruchów kończynami, obracanie się na łóżku aż wreszcie stopniową pionizację. Jednocześnie z ćwiczeniami ruchowymi należy wprowadzić rehabilitację logopedyczną. Ćwiczenia logopedyczne dla dorosłych po udarze są konieczne w przypadku wystąpienia afazji czy dyzartrii.
Rehabilitacja po udarze w domu – ćwiczenia dla pacjentów
Rehabilitacja neurologiczna w warunkach domowych powinna zostać poprzedzona odpowiednim przygotowaniem. Opiekę nad bliskim ułatwi zakup łóżka rehabilitacyjnego, z możliwością regulacji poszczególnych segmentów. Konieczne może być także nabycie materaca przeciwodleżynowego.
Przy rehabilitacji po udarze w domu ćwiczenia reedukacji chodu wspomogą wszelkiego rodzaju balkoniki, kule ortopedyczne czy poręcze. Przydatne mogą okazać się ortezy, stabilizatory, opaski czy separatory palców. Dobór akcesoriów warto skonsultować z fizjoterapeutą. Warto poprosić go także, by zaprezentował przykładowe ćwiczenia. Po udarze rehabilitacji nie należy ograniczać jedynie do zabiegów ze specjalistą, część z nich z powodzeniem można wykonywać samodzielnie.
Ćwiczenia po udarze w domu obejmują m.in. poranną gimnastykę, ruchy zginania i prostowania kończyn, samodzielne siadanie i zmianę pozycji, próby chodzenia. Poza aktywnością ruchową wdrażane są ćwiczenia poznawcze – nauka słownego komunikowania się czy odręcznego pisania.
Rehabilitacja po udarze w sanatorium
Leczenie przebytego udaru mózgu może odbywać się w sanatoriach specjalizujących się w rehabilitacji neurologicznej. Placówki tego typu oferują dostosowane do stanu pacjenta zabiegi lecznicze i fizykoterapeutyczne, całodobową opiekę medyczną oraz pielęgnacyjną.
Zaletą skorzystania z oferty sanatorium po udarze mózgu jest również dostęp do specjalistycznego sprzętu, niezbędnego w walce o powrót do sprawności, a także zróżnicowanych zajęć, takich jak ćwiczenia w wodzie, terapia ciepłem czy muzykoterapia.
Duże znaczenie ma także czynnik socjalizacyjny. Osoby niepełnosprawne w ogromnym stopniu narażone są bowiem na stany obniżenia nastroju i depresję, co znacznie utrudnia prowadzenie rehabilitacji i opóźnia jej efekty. Przebywanie w ośrodku rehabilitacji po udarze, wśród pacjentów o podobnych dysfunkcjach, może pomóc oswoić się choremu z trudną sytuacją.
Kinezyterapia w rehabilitacji poudarowej
Jedną z metod rehabilitacji poudarowej jest kinezyterapia, czyli gimnastyka lecznicza, której podstawą są ćwiczenia ruchowe. Zastosowanie kinezyterapii ma na celu nie tylko wzmocnienie siły mięśniowej i poprawy zdolności motorycznych, ale także kształtowanie wspomnianej pamięci ruchowej oraz zwiększenie tempa reakcji na określone bodźce.
Udar mózgu – rehabilitacja metodą PNF
Jedną z metod kinezyterapii po udarze jest PNF, bazująca na naśladowaniu naturalnych ruchów, takich jak siadanie czy chodzenie, poprzez zastosowanie technik rozluźniających, stabilizujących, koordynujących. Dąży do aktywacji możliwie największej liczby mięśni poprzez wykonywanie ruchów skośnych w trzech płaszczyznach. Mobilizowane są nie tylko uszkodzone, ale także zdrowe partie ciała, co przyspiesza tworzenie nowych połączeń nerwowych.
Fizykoterapia po udarze – jak wygląda?
Zabiegi z zakresu fizykoterapii stanowią cenne uzupełnienie ćwiczeń rehabilitacyjnych po udarze. Zalicza się do nich m.in.:
- krioterapię – leczenie zimnem prowadzi do poprawy ukrwienia tkanek, co działa przeciwbólowo oraz przeciwzapalnie, wpływa także na zwiększenie napięcia mięśniowego;
- magnetoterapię – pole magnetyczne o niskiej częstotliwości działa dotleniająco i regeneracyjnie, stymuluje powstawanie nowych komórek nerwowych;
- elektroterapię – elektrostymulacja stymuluje połączenia nerwowe.
Fizykoterapeuci stosują ponadto kąpiele solankowe, terapię cieplną, światłolecznictwo, ultradźwięki oraz szereg innych zabiegów łagodzących dolegliwości bólowe oraz wspierających funkcjonowanie OUN i układu krążenia.
Ile kosztuje rehabilitacja po udarze?
O tym, ile kosztuje rehabilitacja po udarze, decyduje szereg czynników. Częściowo zabiegi fizjoterapeutyczne refundowane są przez NFZ, można także starać się o dofinansowanie do zakupów sprzętów rehabilitacyjnych.
Konieczność wieloletniego korzystania z pomocy fizjoterapeuty i specjalistycznego oprzyrządowania wymaga jednak nakładów finansowych z własnej kieszeni. Także decyzja o turnusie rehabilitacyjnym w sanatorium – jeśli chcemy ominąć spore kolejki, wiąże się z dodatkowymi wydatkami, w sytuacji gdy zdecydujemy się na ośrodek prywatny specjalizujący się w rehabilitacji po udarze. Ostatecznie długofalowe leczenie rehabilitacyjne może kosztować nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych i więcej.
Możliwość zmniejszenia tak wysokich kosztów dają specjalistyczne wypożyczalnie sprzętu rehabilitacyjnego, dzięki którym pacjenci mogą korzystać z fachowych akcesoriów bez konieczności dokonywania zakupu, na który częstokroć nie mogą sobie pozwolić.
Błędy w rehabilitacji po udarze
Kompleksowa rehabilitacja poudarowa jest bezdyskusyjnie niezbędna w przywracaniu sprawności chorego, jednak nieprawidłowo prowadzona może przynieść wiele szkód. Chory po udarze mózgu w domu powinien unikać pewnych rodzajów ćwiczeń. Do aktywności niewskazanych należą m.in.:
- ściskanie piłeczki – ćwiczenia dłoni i palców po udarze są konieczne, jednak umacnianie odruchu chwytnego zamiast, dodatkowo, gestu zwierania i rozwierania palców oraz ruchu odkładania przedmiotu może prowadzić do wykształcenia dłoni szponiastej;
- zmiana pozycji i unoszenie się przy użyciu trójkąta zawieszonego nad łóżkiem do rehabilitacji – kształtowanie nawyku aktywowania nieprawidłowych grup mięśni – grzbietu zamiast mięśni brzucha;
- nadmierne rozciąganie mięśni spastycznych – prowadzi do nieprawidłowych skurczów i zwiększa ryzyko zerwania włókien mięśniowych;
- nadmierne forsowanie kosztem odpoczynku – jest on niezbędny dla prawidłowej regeneracji i usprawnienia dysfunkcyjnych części ciała.
W rehabilitacji udarowca konieczne jest podpieranie niedowładnej ręki podczas podawania posiłku – kończyna nie może swobodnie wisieć, gdyż siła grawitacji szkodliwie działa na staw barkowy. Ponadto podczas jedzenia pozycja chorego powinna być siedząca, nie zaś półleżąca, o czym często się zapomina. Lista możliwych błędów podczas ćwiczeń jest długa, dlatego wszelkie wątpliwości najlepiej skonsultować z wykwalifikowanym fizjoterapeutą.
W przypadku rehabilitacji po udarze efekty widoczne są stopniowo przy założeniu konsekwencji i regularności ćwiczeń. Przerwanie terapii ruchowej może prowadzić do wyraźnego regresu i pogorszenia stanu pacjenta.
Bibliografia:
- Andrzej Kwolek, Rehabilitacja w udarze mózgu, Polska 2009, wyd.1
- Tarek Gaber, Rehabilitacja neurologiczna. Przypadki kliniczne, red. wyd. pol. Jan Talar, Warszawa 2010, wyd.1
- Jolanta Twardowska-Rajewska, Życie po udarze w podejściu holistycznym, Poznań 2010, wyd.1