Urostomia – co to jest, jak pielęgnować i jak dobrać worek?

Jak żyć z urostomią? To pytanie często zadają sobie pacjenci po operacji wyłonienia przetoki moczowej. Wiedząc, co to jest urostomia, jak dobrać odpowiednie worki i w jaki sposób pielęgnować stomię, by uniknąć powikłań, można w dalszym ciągu sprawnie funkcjonować i cieszyć się codziennymi aktywnościami.
Spis treści
Na czym polega urostomia?
Urostomia, określana także jako przetoka moczowa, to zabiegowo utworzone połączenie pomiędzy drogami moczowymi a skórą. Umożliwia wydalanie moczu w sytuacji, kiedy z pewnych przyczyn mikcja nie zachodzi w sposób naturalny.
Podczas operacji wyłonienia stomii może zostać utworzone połączenie pomiędzy skórą a nerkami, skórą a moczowodami bądź skórą a pęcherzem moczowym. Odpływ moczu następuje swobodnie, bez kontroli chorego, dlatego konieczne jest zastosowanie specjalnego zaopatrzenia medycznego w postaci worków stomijnych, które zbierają wypływający płyn.
Jak wygląda urostomia? Zwykle jest to zlokalizowane po prawej stronie brzucha niewielkie, wilgotne wybrzuszenie w kolorze jasnej czerwieni. Jej wysokość waha się od 5 mm do 3 cm. Urostomia nie boli, ponieważ nie jest unerwiona. W początkowym okresie po operacji może być obrzęknięta, jednak z czasem opuchlizna ulegnie zmniejszeniu, a sama stomia nieco się zmniejszy.
Urostomia może być definitywna (stała) bądź czasowa.
Czy wiesz, jak wybrać pieluchomajtki dla dorosłych?
Rodzaje urostomii
W zależności od tego, która część układu moczowego została zablokowana na skutek rozwoju zmian chorobowych lub urazowych, wyróżnia się różne rodzaje urostomii:
- nefrostomia – przetoka nerkowo-skórna; odprowadzanie moczu bezpośrednio z nerki jest możliwe po wcześniejszym przezskórnym nakłuciu układu kielichowo-miedniczkowego; zwykle jest to stomia czasowa;
- cystostomia – przetoka pęcherzowo-skórna powstająca na drodze przezskórnego nakłucia pęcherza moczowego; zazwyczaj ma charakter czasowy;
- ureterostomia – przetoka moczowodowo-skórna; najczęściej jest to stomia stała powstała po obustronnym zespoleniu moczowodów;
- uretrostomia – przetoka cewkowo-skórna; u dorosłych zwykle stałe zespolenie fragmentu cewki moczowej ze skórą krocza.
Operacja Brickera
Do urostomii stałych zalicza się urostomię Brickera (nazwa pochodzi od nazwiska lekarza, który po raz pierwszy przeprowadził tego typu zabieg), polegającą na wyłonieniu stomii przy wykorzystaniu fragmentu jelita cienkiego, które łączy się z moczowodami. Po zespoleniu jelito wyłaniane jest na powłoki brzuszne.
Jakie są wskazania do wyłonienia urostomii?
Wskazaniem do operacji wyłonienia urostomii jest niemożność naturalnego odpływu moczu na skutek chorób lub urazu dróg moczowych. Najczęściej urostomię wykonuje się w przypadku:
- kamicy,
- nowotworu dróg moczowych,
- pęcherza neurogennego (częste wskazanie do wykonania urostomii u dzieci),
- wrodzonych wad anatomicznych dróg moczowych,
- chorób prostaty,
- uszkodzenia dróg moczowych (np. pooperacyjnego lub powypadkowego).
Podpowiadamy, jak dbać o higienę przy nietrzymaniu moczu
Worki urostomijne – jak wybrać?
Worki urostomijne dostępne są w dwóch rodzajach. Pacjent ma do dyspozycji zaopatrzenie jedno- oraz dwuczęściowe.
W przypadku systemu jednoczęściowego worek jest zintegrowany z przylepcem, który przykleja się na skórę. Worek jest bardzo elastyczny, łatwo dostosowuje się do kształtu i ruchów ciała. System dwuczęściowy składa się z worka i płytki, którą przylepia się do brzucha na kilka dni – wymianie podlega jedynie worek.
Każdy worek urostomijny zaopatrzony jest w zawór antyrefluksowy, czyli specjalny mechanizm zapobiegający cofaniu się moczu, oraz w zawór odpływowy, umożliwiający opróżnienie worka. Do wyboru mamy pojemniki cieliste oraz przezroczyste. Te ostatnie pozwalają na łatwiejszą kontrolę zawartości, jednak, z uwagi na większą dyskrecję, część pacjentów preferuje pojemniki zbliżone kolorem do odcienia skóry.
Strona worka, która przylega do ciała, pokryta jest warstwą przyjemnej w dotyku flizeliny. Dzięki temu zbiornik nie przykleja się do skóry i nie powoduje nieprzyjemnych otarć.
Jak pielęgnować urostomię?
Ze względu na silnie drażniące właściwości moczu, konieczna jest prawidłowa pielęgnacja urostomii. Podstawą jest odpowiednie dopasowanie worka do wielkości otworu stomijnego – zminimalizuje to ryzyko niekontrolowanych przecieków płynu. Duże znaczenie ma także właściwe zakładanie zaopatrzenia. Przed wymianą worka na mocz należy wydepilować miejsce przyczepu i usunąć pozostałości po poprzednim przylepcu.
Niezwykle ważna jest codzienna higiena przy urostomii. By nie dopuścić do zakażenia, nie należy zaniedbywać regularnych kąpieli. Warto zaopatrzyć się w preparaty ułatwiające utrzymanie skóry wokół stomii w czystości, a także w produkty działające ochronnie. Są one dostępne w formie kremów, zasypek czy sprayów.
Pielęgnacja urostomii to także kontrola wielkości i koloru otworu oraz wyglądu naskórka, unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego oraz praca nad wzmocnieniem mięśni brzucha.
Dowiedz się, kiedy warto kupić krzesło toaletowe
Powikłania urostomii
Nieumiejętne lub nieregularne zabiegi pielęgnacyjne mogą doprowadzić do wystąpienia powikłań w postaci zmian skórnych – podrażnienia, wysypki czy zaczerwienienia. Istnieje również ryzyko pojawienia się krwawienia i obrzęku. Co więcej, stomia może się wciągnąć lub wypaść, zdarza się również, że ulega zwężeniu. Niezwykle ważna jest regularna samoocena wyglądu przetoki. Wszelkie niepokojące zmiany należy natychmiast skonsultować z lekarzem.
Jak powinna wyglądać dieta przy urostomii?
Pacjenci z przetoką moczową powinni stosować dietę lekkostrawną, ograniczającą produkty wzdymające. Zaleca się też unikanie żywności zawierającej szczawiany, które mogą przyczynić się do rozwoju kamicy moczowej (znajdziemy je m.in. w brokułach, szpinaku i innych zielonych warzywach).
Przy urostomii warto zrezygnować z picia dużej ilości kawy i alkoholu oraz stosowania pikantnych przypraw, które podrażniają układ moczowy. Ważne jest natomiast wypijanie przynajmniej 2 litrów płynów dziennie, co zapobiega zagęszczaniu moczu.
Najlepsza wanna dla niepełnosprawnych i seniorów, czyli jaka?