Złamanie kości śródstopia – leczenie i polecane ortezy

Śródstopie buduje pięć równolegle ułożonych kości, których nazwy określa się przy użyciu numerów – stosuje się zapis arabski (1-5) lub rzymski (I-V) – licząc od środkowej części stopy. Najczęściej mamy do czynienia ze złamaniem 1 kości śródstopia oraz złamaniem 5 kości śródstopia, ponieważ to właśnie one podlegają największym obciążeniom. Jak dochodzi do złamań tego typu i jak wygląda ich leczenie?
Spis treści
Złamanie kości śródstopia – przyczyny i rodzaje
Zależnie od przyczyny i lokalizacji urazu, można wymienić kilka rodzajów złamań w obrębie kości śródstopia. Najczęściej występujące to:
- złamanie Jonesa – obejmuje V kość śródstopia, około 1,5 cm od jej zakończenia; zwykle jest efektem nieprawidłowego bocznego ustawienia stopy; ze względu na to, że do złamania dochodzi w miejscu słabego ukrwienia, proces gojenia jest trudny, często konieczne jest długotrwałe unieruchomienie stopy, przy czym w wielu przypadkach uzyskanie prawidłowego zrostu kości jest niemożliwe, dlatego konieczne bywa zastosowanie leczenia operacyjnego;
- złamanie zmęczeniowe kości śródstopia (marszowe, stresowe, powolne) – złamanie trzonu kości (zwykle drugiej lub trzeciej); powodują je liczne, powtarzające się przeciążenia stopy, powstające np. na skutek zbyt intensywnych i częstych treningów czy wykonywania wielogodzinnej pracy stojącej; złamanie marszowe kości śródstopia charakteryzuje się postępującym przebiegiem – powstające w odpowiedzi na stałe obciążenie mikrouszkodzenia nie regenerują się, aż w końcu, w momencie krytycznym, tkanka kostna ulega przerwaniu; takie złamania goją się dość dobrze, jednak jest to proces długotrwały; zwykle nie wymagają zastosowania gipsu;
- złamanie awulsyjne kości śródstopia (złamanie tenisisty) – w tym przypadku dochodzi do oderwania fragmentu końca kości; zwykle powoduje je skręcenie stawu skokowego – w odpowiedzi na nagłe napięcie mięśnia kość może oderwać się wraz z przyczepem, np. w momencie nagłego zatrzymania się w biegu (co jest typowe dla tenisistów, stąd alternatywna nazwa); leczenie nie jest skomplikowane, najczęściej wystarcza czasowe unieruchomienie kończyny, bez konieczności ingerencji chirurgicznej.
Do złamania kości śródstopia zwykle dochodzi podczas aktywności fizycznej, zwłaszcza jeśli nie poprzedzi jej rozgrzewka lub nie zostanie zachowany odpowiedni czas na regenerację pomiędzy treningami. Może ono powstać także na skutek bezpośredniego uderzenia w stopę czy upadku. Szczególnie narażone są na nie osoby zmagające się z nadwagą oraz cierpiące na reumatoidalne zapalne stawów.
Jakie są objawy złamania kości śródstopia?
W przypadku złamania kości śródstopia objawy są podobne niezależnie od lokalizacji urazu. Występuje znaczny ból stopy nasilający się przy dotyku, chodzeniu oraz próbie poruszania palcami. Ból po złamaniu kości śródstopia jest mniejszy po odciążeniu kończyny.
Na skutek podrażnienia tkanek miękkich pojawia się krwiak podskórny oraz zasinienie zewnętrznej części stopy. Typowa jest także opuchlizna – po złamaniu kości śródstopia obrzęk jest na tyle duży, że znacznie ogranicza możliwość wykonywania ruchów stopą.
Zdarza się jednak, szczególnie przy złamaniu marszowym, które zaliczane jest do nieurazowych, że objawy mają niewielkie nasilenie, a rozpoznanie możliwie jest dopiero po wykonaniu zdjęcia RTG.
Przeczytaj także: Badania stóp – co stopy mówią o naszym zdrowiu
Złamana kość śródstopia – orteza, gips czy operacja?
Sposób leczenia zależy jest od kilku czynników, przede wszystkim od umiejscowienia urazu oraz stopnia jego skomplikowania. Leczenie złamania kości śródstopia bez gipsu jest obecnie w pełni możliwe, a często nawet rekomendowane – specjaliści stopniowo rezygnują ze stosowania pełnego opatrunku gipsowego na rzecz specjalistycznych, odpowiednio dobranych ortez. Zwykle wystarczające są działania zachowawcze, jednak jeśli doszło do złamania z przemieszczeniem, wymagane jest operacyjne zespolenie kości i usunięcie odłamków.
Ortezy dostępne w sklepie internetowym: orteza stawu skokowego Malleo Tristep, orteza stopowo-goleniowa Malleo Immobil Air Walker Low oraz orteza stopowo-goleniowa Malleo Immobil Air Walker High.
Przy złamaniu Jonesa konieczne jest całkowite unieruchomienie kończyny – obciążanie nogi jest stanowczo przeciwwskazane, dlatego pacjenci poruszają się o kulach pachowych. W przypadku tego rodzaju złamania kości śródstopia czas leczenia wynosi około 2 miesięcy. Jeśli leczenie zachowawcze nie przyniesie zadowalających efektów, zaleca się przeprowadzenie operacji. Zabieg proponowany jest również osobom aktywnym fizycznie, ponieważ przy tego typu złamaniach kość może nie ulec pełnemu zespoleniu oraz istnieje duże ryzyko odnowienia urazu.
W leczeniu złamania awulsyjnego stosuje się specjalne obuwie z utwardzoną podeszwą lub ortezę stopowo-goleniową (tzw. but marszowy). Takie ortezy zaopatrzone są w specjalnie wyprofilowaną podeszwę ułatwiającą poruszanie się. Warte uwagi są modele z regulacją pneumatyczną, która zapewnia większą stabilizację stawu, oraz te z zapięciem na rzepy umożliwiającym sprawne zakładanie i zdejmowanie. Warto postawić na ortezę wykonaną z oddychającego materiału zapobiegającemu nadmiernemu poceniu. Podobnie jak złamanie Jonesa, uraz awulsyjny leczy przez około 8 tygodni.
Leczenie złamania kości śródstopia typu zmęczeniowego jest najbardziej mozolne – może trwać od 8 do nawet 20 tygodni. I w tej sytuacji konieczne jest unieruchomienie stopy przy użyciu stabilizatora, gipsu lub szyny.
Po złamaniu kości śródstopia należy szczególnie o siebie dbać. Konieczne jest zawieszenie treningów i odpoczynek przez cały okres wskazany przez lekarza – zbyt wczesny powrót do aktywności grozi odnowieniem urazu.
Ważna jest również rehabilitacja. Zabiegi takie, jak laseroterapia, magnetoterapia czy krioterapia pomagają uśmierzyć dolegliwości bólowe, zmniejszają obrzęk i przyspieszają regenerację uszkodzonych tkanek. Zaleca się także wykonywanie ćwiczeń rozluźniających i wzmacniających mięśnie, jednak o tym, jakie ćwiczenia po złamaniu kości śródstopia będą w danym przypadku najlepsze decyduje specjalista, dobierając je do indywidualnego stanu pacjenta.
Przeczytaj także: Ból stopy – najczęstsze przyczyny i sposoby leczenia