Choroby reumatyczne – rodzaje i typowe objawy

12 tygodni. Tyle, zdaniem specjalistów, wynosi maksymalny czas, jaki ma pacjent od momentu zauważenia pierwszych objawów choroby reumatycznej do podjęcia leczenia, by terapia umożliwiła zatrzymanie postępu zmian. Podpowiadamy, jakie dolegliwości powinny zwrócić naszą uwagę przy najczęściej występujących rodzajach chorób reumatycznych.
Spis treści
Czym są choroby reumatyczne i jakie są ich rodzaje?
Choroby reumatyczne, potocznie określane mianem reumatyzmu, to liczna grupa schorzeń przewlekłych atakujących przede wszystkim układ ruchu. Mają one charakter postępujący i cechują się występowaniem silnego bólu, obrzęków oraz ograniczeniem ruchomości stawów. Nieleczone mogą doprowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń skutkujących niepełnosprawnością, a nawet śmiercią (jeśli zmiany wystąpią w obrębie narządów wewnętrznych).
Najbardziej ogólny podział zakłada występowanie chorób reumatycznych zapalnych i niezapalnych oraz tych, które rozwijają się jako powikłanie innych problemów zdrowotnych, np. nowotworów.
Przeczytaj również: Reumatyzm – przyczyny, objawy i sposoby leczenia
Klasyfikacja chorób reumatycznych ustanowiona przez Amerykańskie Kolegium Reumatologiczne wyróżnia natomiast 10 grup schorzeń tego typu:
- układowe choroby tkanki łącznej (np. RZS, młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy),
- spondyloartropatie, czyli zapalenia stawów z towarzyszącym zapaleniem kręgosłupa (np. zesztywniejące zapalenie stawów kręgosłupa, łuszczycowe zapalenie stawów),
- choroby zwyrodnieniowe stawów,
- zapalenia stawów, zapalenia pochewek ścięgien i kaletek maziowych towarzyszące zakażeniom,
- choroby stawów towarzyszące chorobom metabolicznym i dokrewnym (w tym np. dna moczanowa),
- nowotwory (np. szpiczak, białaczka),
- zaburzenia nerwowo-naczyniowe (np. zespół cieśni nadgarstka),
- choroby kości i chrząstek (np. osteoporoza),
- zmiany pozastawowe (np. zapalenie ścięgien),
- inne zaburzenia z towarzyszącymi objawami ze strony stawów (np. sarkoidoza).
Jako najgroźniejsze uznaje się choroby o podłożu zapalnym, które, ze względu na szybki postęp, wymagają sprawnego rozpoznania i pilnego podjęcia leczenia. W tej grupie najczęściej występują reumatoidalne zapalenie stawów oraz spondyloartropatie, m.in.: zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, łuszczycowe zapalenie stawów oraz reaktywne zapalenie stawów.
Objawy chorób reumatycznych
Objawy choroby reumatycznej mogą nico różnić się zależnie od konkretnego rodzaju jednostki chorobowej. Jakie dolegliwości towarzyszą najczęściej diagnozowanym schorzeniom?
Objawy reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS)
RZS to autoimmunologiczna choroba tkanki łącznej, której rozwojowi sprzyjają czynniki genetyczne (szacuje się, że rodzinne występowanie choroby zwiększa ryzyko jej rozwoju nawet o 60 proc.), ale także zewnętrzne, np. przebyte zakażenia czy palenie tytoniu. Co ciekawe, trzykrotnie częściej zapadają na nią kobiety, zwłaszcza po 50. roku życia. Do najbardziej charakterystycznych objawów RZS nalezą:
- symetryczne zajęcie stawów (zwykle rąk),
- ból i obrzęk stawów,
- poranne uczucie sztywności stawów,
- zmiana ustawienia palców – odgięcia, podwinięcia, przeprosty,
- wyraźne zgrubienia podskórne (guzki reumatoidalne).
Do objawów typowo stawowych dołączają ogólnoustrojowe w postaci gorączki, zmniejszenia apetytu, spadku masy ciała oraz osłabienia i poczucia przewlekłego zmęczenia.
Objawy zesztywniającego zapalenia kręgosłupa (ZZSK)
Zapalenie dotyczy stawów krzyżowo-biodrowych, kręgosłupowych i więzadeł przykręgosłupowych. Powoduje stopniowo narastające zesztywnienie stawów zdecydowanie utrudniające choremu możliwość poruszania się.
Pacjent skarży się na tępy ból kręgosłupa zlokalizowany w dole pleców i promieniujący w kierunku pośladków oraz tylnej powierzchni ud i kolan. Ból najsilniejszy jest nocą i o poranku, łagodnienie natomiast podczas wykonywania ruchów.
Objawy łuszczycowego zapalenia stawów (ŁZS)
Objawy reumatyzmu w tym przypadku wiążą się z zapaleniem stawów obwodowych, kręgosłupa lub przyczepów ścięgnistych u pacjentów, u których rozwinęła się łuszczyca skóry bądź paznokci. Podobnie jak RZS łuszczycowe zapalenie stawów obejmuje najczęściej palce u rąk (przynajmniej na początkowym etapie rozwoju), jednak zwykle występuje jednostronnie. Bolesne stawy są zaczerwienione i opuchnięte.
Objawy reaktywnego zapalenia stawów
Choroba pojawia się zwykle po wcześniej przebytej infekcji, np. układu pokarmowego. Może atakować pojedyncze stawy lub występować wielostawowo i asymetrycznie (np. w obrębie stawów kolanowych i skokowych). Głównym objawem jest obrzęk stawów utrudniający poruszanie się. Rzadziej pojawiają się dolegliwości ogólne w postaci gorączki czy osłabienia.
Leczenie chorób reumatycznych
Terapia w chorobach reumatycznych jest trudna – nie da się naprawić powstałych już zmian, celem leczenia jest zahamowanie powstawania nowych oraz łagodzenie uciążliwych objawów.
Przeciwbólowo i przeciwzapalnie stosuje się preparaty z grupy NLPZ. Jeżeli ból nie jest rozległy, wystarczające mogą być środki w postaci maści czy żelu stosowane miejscowo. Leczenie doustne zaleca się przy bólu uogólnionym. Zastosowanie znajdują również analgetyki.
Sama farmakoterapia nie jest wystarczająca, ważną rolę ogrywa także odpowiednia rehabilitacja. Dzięki zabiegom z zakresu fizykoterapii, leczniczym ćwiczeniom gimnastycznym oraz terapii manualnej można znacznie ograniczyć nasilenie objawów, a tym samym poprawić mobilność i ogólny komfort życia. Indywidualnie dobrane zabiegi tego typu stosuje się zarówno w fazie remisji, jak i zaostrzenia choroby.
W leczeniu chorób reumatycznych ważną rolę odgrywa także dieta. Należy zadbać o to, by posiłki dostarczały takich składników, jak kwasy tłuszczowe omega-3, beta karoten, witamina A i C, a także cynk, żelazo i selen. Mają one właściwości przeciwzapalne i sprzyjają hamowaniu postępu choroby.
Zaopatrzenie medyczne w chorobach reumatycznych
Aby wspomóc usprawnianie pacjenta leczonego z powodu chorób reumatycznych, zaleca się stosowanie różnego typu sprzętów i akcesoriów medycznych.
Zależnie od zaawansowania choroby i zakresu występujących dysfunkcji stosuje się m.in.:
- ortezy – korygują ustawienie, odciążają i stabilizują wybrane części układu ruchu; zwykle stosuje się ortezy na dłonie lub na stawy kolanowe;
- sprzęty wspomagające chodzenie – kule, balkoniki , chodziki rehabilitacyjne,
- asortyment toaletowy, np. nakładki na sedes, ławeczki do kąpieli.
Akcesoria te mogą być wykorzystywane jako wsparcie w codziennym funkcjonowaniu, ale sprawdzają się także podczas rehabilitacji.
Sprawdź także: Orteza stawu kolanowego – jakie jest dofinansowanie, kiedy i komu przysługuje refundacja?
Ortezy oraz balkoniki dostępne w naszym sklepie internetowym: Orteza nadgarstka Manu ComforT, Rehband 105434 – Orteza stawu kolanowego 7mm, Balkonik Meyra XXL.